TỰ CHỮA STRESS BẰNG PHƯƠNG PHÁP KHÔNG DÙNG THUỐC

Trong cuộc sống hàng ngày, bất cứ ai cũng có những cảm xúc buồn, thương, giận, ghét..., tuy nhiên khi một hoặc nhiều cảm xúc này lặp đi lặp lại nhiều lần và kéo dài, chúng sẽ ảnh hưởng xấu đến hệ thần kinh và dẫn đến bệnh tật. những trường hợp này khoa học gọi là strees. stress có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau như mệt mỏi, hay cáu gắt, mất ngủ, nhức đầu, đau gáy, kém ăn, rối loạn kinh nguyệt...

NHỮNG TRIỆU CHỨNG DO STRESS GÂY RA

Thời gian đầu, những triệu chứng do strees gây ra chỉ là rối loạn thần kinh, rối loạn khí hóa. Lâu dài, strees có thể dẫn đến những tổn thương thực thể như viêm xoang, loét dạ dày... Ngoài ra strees còn làm giảm sức đề kháng của cơ thể và làm trầm trọng thêm các chứng bệnh tiềm ẩn. Theo một nghiên cứu của Trung tâm Y khoa phòng ngừa ở Atlanta, Mỹ thì những người dưới 60 tuổi tính khí nóng nảy có nguy cơ bị tai biến mạch não cao gấp 3 lần so với người bình thường.

Theo y học, stress luôn đi đôi với cuộc sống công nghiệp. Lý do vì công nghiệp phát triển đã tạo ra nhiều nhu cầu mới và đa dạng, thúc đẩy con người phải suy nghĩ, lo toan và làm việc căng thẳng nên dễ dẫn đến stress.

Gần đây, công ty Hoffman La Roche đã thực hiện một cuộc khảo sát về tình trạng strees tại Việt Nam. Kết quả cho thấy tỷ lệ người bị strees bình quân là 52%. Ở các thành phố lớn như Hà Nội và TPHCM, tỷ lệ này là 55%. Từ đó cho thấy việc nhận thức về tầm nguy hại của strees để chủ động phòng chống là điều cần thiết.

Từ lâu, các nhà khoa học đã biết về mối liên quan chặt chẽ giữa hoạt động của hệ thần kinh và hoạt động cơ bắp. Khi tâm tư lo lắng hoặc tinh thần rối loạn thì hoạt động sinh lý, nội tạng bị xáo trộn và trương lực cơ bắp cũng gia tăng. Ngược lại, nếu điều hòa được trương lực cơ bắp ở mức thư giãn thì thần kinh cũng ổn định. Ðặc biệt ở những người bị strees, suy nhược thần kinh hoặc mất ngủ lâu ngày, trương lực cơ bắp của họ thường trong tình trạng căng cứng hơn bình thường, và chính điều này đã tác động ngược trở lại, làm hoạt động của hệ thần kinh rối loạn thêm.

MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP CHỮA STRESS ÐƠN GIẢN VÀ HIỆU QUẢ

Từ những phân tích trên, chúng tôi đã hướng dẫn cho nhiều người một phương pháp chữa strees đơn giản nhưng hiệu quả bằng cách phối hợp giữa việc kiểm soát hơi thở với day, ấn một số huyệt vị và vùng đặc trị của y học cổ truyền, nhằm đạt đến hai yêu cầu thư giãn và an thần. Phương pháp được tiến hành tuần tự qua các động tác sau:

1. Vuốt ấm vành tai: Dùng ngón tay trỏ và ngón cái vuốt dọc vành tai cùng bên từ trên xuống dưới. Vuốt chậm và nhẹ. Vuốt khoảng 21 lần. Những nghiên cứu của y học hiện đại và y học cổ truyền đều thống nhất về những vùng quy chiếu ở phần ngoài của cơ thể có liên quan với các cơ quan nội tạng nằm sâu bên trong. Một trong những vùng quy chiếu quan trọng với một hệ thống thần kinh dày đặc và tinh tế là vành tai, mà khi tác động vào có thể tái lập được sự cân bằng nội môi, điều hòa được hệ thần kinh trung ương. Do đó việc vuốt cho hai vành tai ấm lên có tác dụng điều hòa thần kinh giao cảm, thúc đẩy khí huyết lưu thông và thư giãn toàn thân.

2. Vuốt dọc xương chân mày: Dùng hai ngón tay trỏ và giữa vuốt từ đầu chân mày, dọc theo xương chân mày ra đến chân tóc phía ngoài đuôi mắt. Vuốt chậm và nhẹ. Vuốt khoảng 21 lần. Vùng chân mày và cánh tay có những điểm phản xạ tương ứng nhau. Do đó động tác này tạo được sự thư giãn cơ bắp giữa vùng cánh tay và bàn tay. Hai bàn tay là hai bộ phận quy chiếu khác ứng với toàn cơ thể, nên thư giãn được hai bàn tay sẽ ảnh hưởng đến thư giãn chung của toàn thân.

3. Vuốt dọc hai bên mũi: Dùng ngón trỏ của một bàn tay vuốt một bên mũi, rồi dùng hai bàn tay vuốt cùng lúc cả hai bên. Vuốt dọc từ điểm giữa hai chân mày (huyệt Ấn đường) dài theo hai bên thân mũi, qua khóe miệng đến tận góc cằm. Vuốt chậm và nhẹ khoảng 21 lần. Theo học thuyết kinh lạc của y học cổ truyền, kinh Dương minh được phân bố dọc theo hai bên mũi và miệng, là một kinh đa khí, đa huyết có chức năng quan trọng nhất trong phần "vệ khí", nên động tác này giúp khí huyết lưu thông ra ngoài, làm gia tăng tác dụng thư giãn.

4. Day ấn huyệt Ấn đường: Dùng ngón trỏ của bàn tay phải ấn nhẹ vào điểm giữa hai chân mày trong vài giây, day thành vòng tròn chung quanh điểm này khoảng 21 vòng. Khi tác động vào huyệt Ấn đường, cơ thể sẽ tiết ra chất Endorphine nội sinh, có tác dụng giảm đau, giáng khí và an thần.

5. Kích thích vùng sau đầu: Ðặt nguyên hai bàn tay vào hai vùng gáy ở sau đầu, sát cạnh phía sau của tai. Vuốt nhẹ từ trên xuống dưới phía sau hai vành tai. Vuốt khoảng 21 lần. Ðộng tác này nhằm tác động vào hai đường kinh Túc thiếu dương đởm và Túc thái dương bàng quang, đặc biệt là hai huyệt An miên và Thiên trụ, có tác dụng chống khí nghịch, điều trị thần kinh suy nhược và làm thanh sảng vùng đầu não.

6. Quan sát hơi thở: Sau khi thực hành 5 động tác trên, ngồi thoải mái trên một cái ghế có chỗ tựa lưng, hai tay đặt nhẹ trên đùi hoặc nằm xuống nghỉ ở một nơi yên tĩnh, thoáng mát. Trong thời gian này, hãy chú ý quan sát hơi thở bằng cách tập trung tư tưởng ở vùng bụng dưới, hoặc tại một điểm mà các nhà khí công hoặc đạo gia gọi là Ðơn điền (dưới rốn khoảng 3 phân). Lúc hít vào, bụng dưới hơi phồng lên. Lúc thở ra, bụng dưới hơi xẹp xuống. Thoạt đầu có thể bạn chưa quen với lối thở bụng nhưng điều này không ảnh hưởng gì. Nên nhớ là chúng ta cần thư giãn, vì vậy không cần quan tâm đến hơi thở sâu hay cạn, nhiều hơi hay ít hơi. Chỉ cần thở nhẹ, thở bình thường là đủ. Ðiều quan trọng là phải chú ý quan sát để biết rõ là ta đang hít vào hay đang thở ra thông qua chuyển động phồng lên hay xẹp xuống của làn da bụng:

- Phồng lên (biết rõ ta đang hít vào); Xẹp xuống (biết rõ ta đang thở ra).

LƯU Ý:

- Chậm, nhẹ và tập trung tâm ý vào từng động tác trong lúc thực hành là điều cần thiết để phương pháp đạt được hiệu quả. Chú tâm quan sát sự lên xuống của da bụng cũng như việc thực hành từng động tác ở 5 phần trước là một phương pháp thay thế, để khi tập trung vào những ý niệm này, ta sẽ không còn cảm giác âu lo hoặc căng thẳng trước đó. Ðây cũng là nguyên tắc dùng sự ức chế thần kinh ở một điểm hoặc ở một vùng nhỏ, gây ra quá trình ức chế lan tỏa khắp vùng dưới vỏ não để tạo ra hiệu ứng thư giãn, nhập tĩnh.

- Chú tâm quan sát sự phồng lên, xẹp xuống ở bụng dưới còn giúp tạo nên quán tính thở sâu của cơ thể, hữu ích cho việc dưỡng sinh, tăng cường sức khỏe về lâu dài.

- Theo y học cổ truyền, "thần đâu, khí đó", vì vậy việc tập trung tư tưởng ở vùng bụng dưới còn làm cho ý và khí lưu chuyển về phía dưới của cơ thể, giúp giáng khí và làm nhẹ áp lực ở vùng đầu, não, dẫn đến thư giãn.

- Phần quan sát hơi thở có thể thực hành cùng lúc trong một lần tập (tiếp sau các động tác từ 1-5), hoặc cũng có thể tập riêng lẻ tùy theo ý thích và điều kiện thời gian của mỗi người.

Tất cả 5 động tác đầu kéo dài khoảng 5 hoặc 6 phút. Nếu thực hành đúng, tập trung cao, tình trạng thư giãn đồng bộ giữa cơ bắp và thần kinh sẽ xảy ra. Một số người với khả năng tập trung tốt có thể dần dần đi vào giấc ngủ sau khoảng vài chục hơi thở ở giai đoạn quan sát hơi thở.

Những nghiên cứu về hiệu ứng stress của hai bác sĩ H. S. Liddell và A. V. Moore đã đưa đến kết luận: Nếu những cảm xúc khó chịu có điều kiện ngắt khoảng, tức không xảy ra liên tục - dù chỉ trong chốc lát - thì chúng sẽ không dẫn đến bệnh tật. Do đó việc thực hành thư giãn - dù chỉ trong vài phút mỗi lần - cũng sẽ rất hữu ích để duy trì một điều kiện tâm lý tốt, đủ hóa giải những căng thẳng do cuộc sống gây ra.

Tác giả : Lương y VÕ HÀ