Canxi trong cơ thể

Canxi trong cơ thể

Canxi là một trong những nguyên tố hóa học không thể thiếu được trong cơ thể người, nó có tác dụng hết sức quan trọng trong việc đảm bảo sự phát triển và duy trì chức năng sinh lý bình thường của cơ thể.
Tổng lượng Canxi (Ca) trong cơ thể người chiếm khoảng 1,5% thể trọng. 99% Ca trong cơ thể tập trung trong xương và răng.

Ngoài ra, 1% còn lại chứa trong máu và trong các tổ chức dưới dạng Ca tự do hoặc kết hợp, có tác dụng cực kỳ quan trọng đối với việc duy trì tính ứng phó nhanh nhạy của thần kinh và cơ bắp, sự dính kết của các tế bào, sự truyền dẫn xung động thần kinh, nhịp đập của tim...

Ngoài ra, Ca còn tham dự vào quá trình làm đông máu. Trong cơ thể người khi thiếu Ca sẽ kéo dài thời gian đông máu, trường hợp bị thương sẽ chảy máu không dứt, vì không đông lại để bịt kín miệng vết thương.

1. Thoát Ca

Tức mất Ca, chỉ hàm lượng Ca trong xương bị giảm thiểu, gây nên chứng loãng xương (osteo - porosis). Hàm lượng Ca trong khung xương không tĩnh lại cố định, mà luôn thay đổi trong quá trình chuyển hóa trao đổi chất (metabolism).

Trong trường hợp hấp thụ không đủ lượng Ca, nhằm duy trì mức độ Ca trong máu không đổi, để đảm bảo chức năng sinh lý của cơ thể, Ca trong xương sẽ thông qua các kiểu điều tiết để chuyển dịch vào máu. Tình hình giảm thiểu hàm lượng Ca trong xương này được gọi là "thoát Ca" hay "mất Ca".

Theo kết quả nghiên cứu khoa học gần đây cho thấy, cơ thể người bắt đầu từ 20 tuổi, tổng lượng xương bị mất bớt mỗi năm với tốc độ 1%. Sự mất bớt xương này chủ yếu là do mất bớt Ca.

Con người ta sau 50 tuổi, bắt đầu bước vào ngưỡng tuổi già, bởi lượng vận động cơ bắp giảm thiểu, tiếp nhận tia chiếu của mặt trời không đủ, lượng hấp thụ vitamin D và protein ít đi, thường dẫn tới tình trạng người già thiếu Ca, dẫn tới kết cấu xương không còn "đặc" nữa, gân nên chứng loãng xương, phương hại nghiêm trọng tới sức khỏe và tuổi thọ của người già.

2. Ca hóa

Ca hóa (Calcification) là chỉ chất Ca lắng đọng tại một bộ phận nào đó trong cơ thể. Hiện tượng Ca hóa thường xuyên diễn ra trong cơ thể. Nó vừa là một quá trình sinh lý (physiological), lại vừa là một quá trình bệnh lý (pathological); Ca hóa đối với cơ thể người có mặt lợi, cũng có mặt hại.

Xét về mặt sinh lý, cơ thể người bắt đầu từ 7 tuổi, thể quả thông (pineal bady) của não bộ bắt đầu thoái hóa và Ca hóa; phần sụn xương sườn cơ thể người sẽ bị Ca hóa theo tuổi tác tăng lên;

Xét về mặt bệnh lý, khi con người bị lao phổi (TB), ổ bệnh trong phổi sau khi chuyển biến tốt sẽ Ca hóa rắn lại, sự Ca hóa tại ổ lao đánh dấu sự bình phục bệnh lao phổi, quá trình Ca hóa này là có lợi cho cơ thể.

Nhưng khi mắc chừng viêm màng tim (pericarditis), cùng với quá trình chuyển biến tốt dần của bệnh tình thì chất Ca sẽ lắng đọng trên màng ngoài tim (pericardium), khiến sau khi bị Ca hóa, màng ngoài tim này tựa như chiếc áo giáp bọc cứng lấy tim, gây tổn thương nghiêm trọng tới chức năng tim, sự Ca hóa này là có hại cho cơ thể người.

3. Thiếu Ca

Theo tiêu chuẩn dinh dưỡng quy định của Bộ Y tế Trung Quốc, với mỗi người lớn mỗi ngày cần phải hấp thụ ít nhất 600mg Ca, còn với trẻ em là 1.000mg Ca, nhưng trong thực tế, lượng Ca hấp thụ của cả người lớn và trẻ em Trung Quốc hiện nay đều thua xa tiêu chuẩn quy định trên.

Ở mỗi giai đoạn tuổi tác thì triệu chứng thiếu Ca biểu hiện khác nhau. Phụ nữ sau khi mang bầu, thai nhi trong tử cung rất cần Ca cho sự phát triển, sinh trưởng, lượng Ca cần cho mỗi ngày là 1.500mg.

Nếu lượng Ca bổ sung không đủ, thai nhi biểu hiện các triệu chứng mềm xương, bà mẹ đang trong thời kỳ cho con bú mỗi ngày cần hấp thụ đủ 2.000mg Ca, để cung cấp cho sự phát triển bình thường của thai nhi.

Trẻ em thiếu Ca sẽ biểu hiện sự phát triển của xương bị trở ngại, cơ thể nhỏ, thấp, chân đi vòng kiềng hoặc khoèo tréo chân. Người lớn thiếu Ca thường biểu hiện bằng triệu chứng cơ bắp bụng chân dưới bị chuột rút, chân tay bị co quắp.

Người già thiếu Ca thường biểu hiện bằng triệu chứng loãng xương, dễ phát sinh chất xương tăng sinh.

Có mấy nguyên nhân sau dẫn tới cơ thể bị thiếu Ca: Một là lượng Ca chứa trong đồ ăn chất uống 3 bữa trong ngày quá ít, cung cấp không đủ; Hai là hàm lượng Ca trong thực phẩm tuy khá cao, nhưng do thành phần thực vật trong thực phẩm cao, chất béo cao, protein lại hơi thấp, ảnh hưởng tới quá trình hấp thụ Ca; Ba là với người mắc các chứng bệnh tiêu chảy mãn tính, rò mật, tiêu hóa kém, hấp thụ Ca sẽ kém.

4. Bổ Ca

Bởi thiếu Ca sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe và tuổi thọ của con người, giải quyết vấn đề thiếu hút Ca chủ yếu bằng cách bồi bổ Ca từ ngoài, con đường bồi bổ Ca chia ra 2 loại "Thực bổ" và"Dược bổ".

"Thực bổ" là chỉ lựa chọn các loại thực phẩm chứa lượng Ca cao, như chế phẩm sữa (sữa bò, sữa chua), phế phẩm đậu, vỏ tôm, tương vừng, xương sườn lợn..., thông qua ẩm thực để bồi bổ Ca.

Bởi bữa ăn của nhân dân ta nói chung dùng thực phẩm có nguồn gốc thực vật là chính, chất Ca trong đó rất dễ bị các loại axit như oxalic acid, phosphoric acid, phytic acid kết hợp tạo thành muối không hòa tan như calcium oxalate, phosphate of lime và calcium phytate, ảnh hưởng tới hấp thụ Ca.

Bởi vậy, chỉ đơn thuần dựa vào ẩm thực để bổ sung Ca là rất khó đạt tiêu chuẩn 600mg Ca cho cơ thể trong mỗi ngày. Vậy nên còn phải bổ sung Ca bằng dùng thuốc bổ Ca.

"Dược bổ" là chỉ biện pháp bổ sung Ca bằng cách uống các loại dược phẩm chứa Ca do bệnh viện cấp phát hoặc mua tại hiệu thuốc, như glucal (calcium gluconate), vitamin D.

Nói chung, trẻ em, người già và phụ nữ mang bầu nên bổ sung Ca bằng dược phẩm (Dược bổ), để đảm bảo nhu cầu Ca cần thiết cho cơ thể.

Ngoài ra, còn cần phải tích cực tham gia rèn luyện thể thao tùy sức và chú ý tắm nắng để tăng khả năng tổng hợp vitamin D trong cơ thể, thúc đẩy khả năng hấp thụ Ca.

Tuy nhiên, cũng cần phải hết sức chú ý là nếu quá ỷ lại vào bổ sung Ca bằng thuốc một cách quá mức, rất dễ dẫn tới chứng kết sỏi.